Miserecordia

Zondag 22 april is de zondag van Miserecordia. Ik heb miserecordia altijd al een mooi woord gevonden, vanaf het moment dat ik het voor het eerst zong (gezang 301 uit het Liedboek voor de Kerken). De Nederlandse vertaling van miserecordia is 'medelijden', maar het woord wordt veel mooier als je je bedenkt dat het misère en hart met elkaar verbindt. Op de zondag van Miserecordia gaat het precies daarom: dat Gods hart zich richt op het lijden van mensen.

Een beroemde christelijke metafoor is die van het borduurwerk. Corrie ten Boom verwerkte de metafoor is een gedicht:

God ziet van het borduurwerk
ook de bovenkant.
Wij zien slechts draden en knopen
dus alleen de onderkant.

God houdt heel het borduurwerk
veilig in zijn hand.
Hij weet hoe het worden moet
Hij ziet de boven- én onderkant.

Vanuit dit gezichtspunt moeten we het menselijk lijden begrijpen als iets met een doel, iets dat we nu nog niet begrijpen, maar dat door God gezien wordt in het geheel van zijn plan met de wereld.
Ik word (geestelijk) misselijk van die borduurwerkmetafoor. Waarom zou Gods bovenkant anders zijn dan onze onderkant? Als God er is, laat hem dan tenminste een God zijn, die werkelijk hart voor onze ellende heeft. Het lijden ziet voor wat het is, er niet boven staat, maar er middenin. Soms heb ik het gevoel, dat mensen God groter (en daarmee onbereikbaarder) maken dan wat of hoe hij werkelijk is.

Philip Yancey schrijft in zijn boek 'Op zoek naar de onzichtbare God' over de Britse bisschopd Dr. Leslie Weatherhead. Weatherhead analyseert in zijn boek "Will of God" de uitdrukking 'de wil van God'. Hij deed dit, omdat hij er slecht mee kon omgaan wanneer mensen de term "Gods wil" gebruikten wanneer hen ellendige dingen overkwamen, bijvoorbeeld het overlijden van een kind. Hij onderscheidt in elk geval drie soorten wil van God:
- zijn oorspronkelijke (intentional) wil (om met de metafoor van Genesis 1 te spreken: dat alles zeer goed was en zou blijven),
- zijn omstandigheidsgerelateerde (circumstantial) wil (dat God omstandigheden gebruikt om zijn oorspronkelijke wil te realiseren voor en met degenen die op Hem vertrouwen, ofwel: het verkeerde, boze en fout omplooit richting zijn ultieme wil)
- zijn ultieme wil (God overwint uiteindelijk, ondanks dat de mens zijn oorspronkelijke wil weerstond en ondanks de omstandigheden die die mens hiermee voor zichzelf creëerde)

De drie zijn niet van elkaar te scheiden, vormen één geheel. In mijn ogen zijn ze zeker niet reduceren tot een borduurlapje, waarbij ik geduldig tegen de onderkant aankijk en er maar op moet vertrouwen dat de bovenkant wél mooi is. Nee, ik kan voor mezelf  hoogstens accepteren dat de broddelwerkjes van onze menselijke levens uiteindelijk samen iets moois zullen vormen, zelfs al zijn ze op zichzelf onbruikbaar en afzichtelijk. Een soort bizar patchwork, waarin iets oneindig lelijks omgevormd wordt tot iets dat troostvols en comfortabels als een warme deken. Zonder borduurwerk graag.