Gott reift

Auch wenn wir nicht wollen:
Gott reift.

Rainer Maria Rilke

Si comprehendis...

Si comprehendis, non est Deus
Als je het begrijpt is het niet God

Augustinus, preek 117 3.5

Geloof-waardig?

Een poosje geleden las ik in een christelijke nieuwsbrief: "Faith (met de betekenis van 'vertrouwen' en 'geloof') kan moeilijk zijn. Het is niet te pakken of te bewijzen. Het kan ons aanvliegen omdat we zelf zo snel het heft in handen houden of twijfelen. Dan is het goed de waarheid voor ogen te houden. Want Jezus zegt: "Ik ben met u al de dagen, tot de voleinding van de wereld."

De alinea raakte me, maar niet op een positieve manier. Hoewel de auteur het misschien niet zo bedoeld heeft, lijkt hij mij te zeggen dat geloof (in de waarheid) verheven is boven alle twijfel. Dat is natuurlijk niet zo. Elk geloof omvat immers aannames, en een groot aantal van die aannames zijn onderzoekbaar. Als ik zeg te geloven in de grootse verbetering van de klimaatomstandigheden van de afgelopen 25 jaar en ik prijs hiervoor het toegenomen wegverkeer en de bijbehorende uitstoot van fijnstof, is mijn geloof zelf niet te betwisten: als ik zeg hierin te geloven, zal ik het vermoedelijk menen, maar omdat niemand in mijn hoofd kan kijken, kan niemand zeker weten of ik werkelijk geloof wat ik zeg. Wat wél te onderzoek is, is of mijn geloof realistisch is. Hiervoor kun je je bijvoorbeeld wenden tot wetenschappelijk onderzoek naar het effect van de uitstoot vam fijnstof op onze leefomgeving. De meeste mensen zullen dan tot de conclusie komen, dat ik ergens in geloof, dat niet waar is.

Als het gaat om het christelijke geloof, hebben gelovigen diverse gradaties van aannames. De één houdt er een letterlijke lezing van Genesis op na, de ander een figuurlijke. De één bepleit een fysieke opstanding van Jezus en een leeg graf, de ander een spirituele betekenis van wederopstanding. Veel aannames houden verband met hoe er tegen de Bijbel wordt aangekeken: is die onfeilbaar (op detailniveau of op de grote lijn) of niet? En omdat je de Bijbel kunt onderzoeken, kun je indirect ook de aannames van gelovigen onderzoeken.

De Verlichting was de motor achter onder andere historisch-kritisch bijbelonderzoek. Maar ook uit de hoek van de archeologie, de biologie, de genetica, de natuurkunde, de geschiedkunde hebben wetenschappers sinds de 18e eeuw hun pijlen op de bijbel gericht. Wat mij betreft is de voortdurende discussie over schepping of evolutie dan ook feitelijk een afleidingsmanoeuvre van wat er werkelijk aan de hand is: op alle fronten zijn/worden ontdekkingen gedaan (of juist niet gedaan), die zowel het onfeilbare gelijk als het interpretatieve gebruik van de bijbel bedreigen. En alsof dat niet genoeg is, zijn er daarnaast nog vele andere vragen over de aannames, die je niet zomaar af kunt doen met het "voor ogen houden van de waarheid", zoals hierboven wordt gesteld. Gelovigen die proberen vol te houden, dat het is zoals het altijd al geweest is, proberen in die zin een weinig geloof-waardig verhaal te slijten aan een kritische generatie die een grote hoeveelheid feiten aan zijn kant heeft.

Ik wil niet zeggen, dat de bijbel hiermee een nutteloos boek is, maar het wijst er wel op dat gelovigen (mezelf incluis) nog heel wat huiswerk te doen hebben...

*****

Glaubensbekenntnis – Dorothee Sölle
ich glaube an gott der die welt nicht fertig geschaffen hat wie ein ding das immer so bleiben muß der nicht nach ewigen gesetzen regiert die unabänderlich gelten nicht nach natürlichen ordnungen von armen und reichen sachverständigen und uniformierten herrschenden und ausgelieferten ich glaube an gott der den widerspruch des lebendigen will und die veränderung aller zustände durch unsere arbeit durch unsere politik ich glaube an jesus christus, der recht hatte als er "ein einzelner der nichts machen kann" genau wie wir an der veränderung aller zustände arbeitete und darüber zugrunde ging an ihm messend erkenne ich wie unsere intelligenz verkrüppelt unsere phantasie erstickt unsere anstrengung vertan ist weil wir nicht leben wie er lebte jeden tag habe ich angst daß er umsonst gestorben ist weil er in unseren kirchen verscharrt ist weil wir seine revolution verraten haben in gehorsam und angst vor den behörden ich glaube an jesus christus der aufersteht in unser leben daß wir frei werden von vorurteilen und anmaßung von angst und haß und seine revolution weitertreiben auf sein reich hin ich glaube an den heiligen geist der mit jesus christus in die welt gekommen ist an die gemeinschaft aller völker und unserer verantwortung für das was aus unserer erde wird - ein tal voll jammer hunger und gewalt oder die stadt gottes ich glaube an den gerechten frieden der herstellbar ist, an die möglichkeit eines sinnvolleren lebens für alle menschen an die zukunft dieser welt gottes amen	Ik geloof in God die de wereld niet áf heeft geschapen als iets dat altijd zo moet blijven die niet regeert volgens eeuwige wetten die onveranderlijk van kracht zijn niet volgens natuurlijke ordeningen van armen en rijken deskundigen en onwetenden heersers en afhankelijken ik geloof in God die de tegenspraak wil van wat leeft en de verandering van alles door ons werk door onze politiek ik geloof in Jezus Christus, die het gelijk aan zijn kant had toen Hij, 'een enkeling die niets kan beginnen', precies zoals wij, aan de verandering van alle omstandigheden werkte en daaraan ten gronde ging. als ik naar Hem zie moet ik toegeven dat ons denken verlamd is, onze fantasie verstikt, onze inspanning vergeefs is, omdat wij niet leven zoals Hij leefde. elke dag ben ik bang dat Hij voor niets is gestorven, omdat Hij in onze kerken begraven is, omdat wij zijn revolutie verraden in gehoorzaamheid aan en angst voor de gezagsdrager en de bestaande orde. ik geloof in Jezus Christus die opstaat in ons leven zodat wij vrij worden van vooroordelen en aanmatiging, van angst en haat, en zijn revolutie doorvoeren in de richting van Zijn Rijk. ik geloof in de heilige geest die met Jezus in de wereld is gekomen, in de gemeenschap van alle volkeren en in onze verantwoordelijkheid voor wat er uit onze aarde zal worden: een dal vol ellende, honger en geweld, óf de stad van God. ik geloof in rechtvaardige vrede die verwerkelijkt kan worden, in de mogelijkheid van een zinvol leven voor alle mensen; in de toekomst van deze wereld van God. amen

Schuilen - Geert Boogaard

Toen wij dachten

dat zij niets

meer wist,

wilde ik nog iets

proberen met

een heel oud lied,

niet omdat we

verlangden naar

een laatste woord,

maar om met haar

te schuilen

in een psalm.

Ik zei: Ook

al ga ik

dooreen dal

van de schaduwen

des doods...

En zij: Ik vrees

geen kwaad.

En ik: want Gij...

En zij:

zijt bij mij.

Vragenderwijs - Guillaume van der Graft

Ik vroeg het aan de vogels

de vogels waren niet thuis

ik vroeg het aan de bomen

hooghartige bomen

Ik vroeg aan het water

waarom zeggen ze niets

het water gaf geen antwoord

als zelfs het water

geen antwoord geeft

hoewel het zoveel tongen

heeft wat is er dan

wat is er dan

er is alleen een visserman

die draagt het water

onder zijn voeten

die draagt een boom op zijn rug

die draagt

op zijn hoofd een vogel.